Grafik tasarımın tarihi hakkında bir şeyler yazmanın ne kadar zor olabileceğini az çok tahmin edebilirsiniz. Amacım, farklı zaman dilimlerinde yaşamış insanların bizlere bıraktığı ayak izlerinin izini sürmek ve bugüne olan katkısına ışık tutmak olabilir. Ancak şunu da iyi biliyorum ki zamanın ötesinde bir kavramı ete kemiğe büründürmenin sıkı bir araştırma ve gözlem ile gerçekleşebileceğine inanıyorum. O zaman hazırsanız bu harika yolculuğa başlayalım!
Zamanın başlangıcından beri doğa, insanlar ve aradaki her şey tasarım yapıyor. Hayatın bile kendi tasarımı vardır (enerji, oksijen ve su). Ayrıntılara biraz daha yakından bakarsanız, hemen hemen her şeyde tasarımı (ve mimari tasarımı) görürsünüz.
Örneğin bir karınca yuvasına bakarsanız, yüzey seviyesinde kule benzeri görünümünü fark edeceksiniz. Ancak yüzeyin altında, bu Formicidae’den yedi milyona kadar ev sahipliği yapabilen karmaşık tüneller ve yeraltı odaları olduğunu biliyoruz. Alan optimizasyonu, sosyal organizasyon ve işlevsel çalışma sistemleri ile övünen bir tasarım kullanarak bu tür kaleler yaratırlar.
Gördüğünüz gibi, küçük ama güçlü karıncalar, tasarımın (özellikle mimari tasarım ve grafik tasarımın) amacının strateji, işlevsellik ve estetikle yakından bağlantılı olduğunu anlıyorlar.
Tasarım, amaç ve işlevi göz önünde bulundurarak aynı anda bir şeyi kasıtlı olarak yaratma sürecidir. Ancak grafik tasarımın dayanak noktasını, çağlar boyunca nasıl farklılaştığını ve pikselli geçmişini gerçekten anlamaya başlamak için mükemmel bir yerdir.
Grafik Tasarımın Tarihi: Boyalı Kökenleri
Grafik tasarım, dünya çapında insanlar tarafından yaygın olarak bilinen bir alandır. Terimin kendisi ilk olarak 1922’de bir tipograf olan William Addison Dwiggins tarafından yazılan “New Kind Of Printing Calls For New Design” adlı makalesinde basıldı.
Daha sonra 1927’de yayınlanan “Raffe’nin Grafik Tasarımı”, kapağında “grafik tasarım” kelimelerinin yer aldığı ilk kitap adı oldu. Leon Friend’in 20. yüzyıldaki 1936 tarihli kitabı “Grafik Tasarım”ın, alanın kapsamlı bir tanımının en eski şekli olduğuna inanılsa da bugün hem tarihine hem de bir bütün olarak perçinlenen konusuna odaklanan milyonlarca yayın var.
Grafiksel kompozisyonu gerçekten kavramak için, ilk mağara resimlerinden başlayarak tarihsel keşifleri ortaya çıkarmalıyız. Her şeyin başladığı yere geri dönerken arkanıza yaslanın ve bu harikulade kılavuzun keyfini çıkarın!
Grafik tasarımın kökenlerini bulmak için nereye bakmalısınız? Güney Fransa’daki Lascaux mağaralarını , Roma’nın Trajan Sütunu’nu veya Orta Çağ’ın ışıklı el yazmalarını muhtemelen duymuşsunuzdur .
Sadece birkaç bin yıl sonra, şimdi British Museum’da bulunan Mezopotamya’dan bir çift yazılı taş nesne olan Blau Anıtı’nı (MÖ 3100 – 2700) keşfedeceksiniz. Üzerinde hem kelimelerin hem de resimlerin kullanıldığı bilinen ilk sanatsal kompozisyon eseridir.
Avrupa, Asya ve Amerikan grafik tasarım tarihinin bilgisayarlarla veya başka bir teknolojiyle başlamadığını zaten biliyoruz. Grafik kompozisyonun neredeyse sonu olmadığı ve insan varlığı ve kültürü ile güçlü bir şekilde bağlantılı olduğu varsayılır.
Tartışmasız en eski sanatsal kompozisyon biçiminin izleri, Üst Paleolitik Çağ’daki Homo Sapiens’in Aurignacian arkeolojik kültüründen kaynaklanmaktadır.
Bu nedenle, estetik tercihinin muhtemelen 100.000 ila 50.000 yıl önce Orta Paleolitik Çağ’da ortaya çıktığı söylenebilir.
Mağara Resimleri
Grafik tasarım, bir yüzey üzerinde grafik oluşturma sanatı olduğundan, kelimenin tam anlamıyla metal bir yüzey, tuval, kağıt, bilgisayar ekranları, taşlar ve çömlek üzerinde yapılabilir.
Grafik tasarım, mağara duvarlarında (mağara resimlerinin diğer adının ‘paryetal sanatı’ olduğunu biliyor muydunuz?), tavanlarda rahatça görülebilirler. Ayrıca Mağara Resimlerinin tarihi Avrasya’da MÖ 38.000’e kadar uzanıyor.
Yaklaşık 35.000 yıl önce, ilk mağara resmi ‘ Pettakere ‘ Endonezya’nın Sulawesi kentinde yapıldı. Bununla birlikte, kesin amaçları bilim adamları tarafından henüz tam olarak bilinmemektedir. Eski insanlar duvarları, tükürük veya hayvansal yağ ile karıştırılmış kir veya kömürden yapılmış boyalarla süslediler.
Önemli olan o zamanlar insanlar yazamıyordu. Dolayısıyla tasarımlarının basit bir dekorasyon olmasının dışında yaptıklarının muhtemel bir iletişim aracı olarak kullanmış olabilirler.
Bazı teoriler, antik çağda mağara resimlerinin dini veya törensel bir amacı olduğunu iddia ediyor. İlginç bir şekilde, Avrupa mağara resimlerinde en yaygın temalar bizon, atlar, yaban öküzü, geyik ve insan eli izleri (büyük olasılıkla sanatçıların imzaları) gibi büyük vahşi hayvanlardır.
Duvar Yazıları
Bir noktada yazılar ortaya çıkmaya başladı ve bilinen en eski yazı dillerinden birisi Sümercedir . Sümer yazısının ön okuryazarlık dönemi, kabaca MÖ 3300 ila 3000 arasını kapsar. Bu çağda, kayıtlar tamamen logografikti (ikonlar kelimeleri temsil etmek için kullanılıyordu ve hepsinin fonolojik içeriği vardı).
Araştırmacılar tarafından, bir dil inşa etmenin bu logografik yolunun, insanların karmaşık fikirleri iletmek için görsel temsilleri kullanma konusundaki doğal yeteneğini ortaya koyduğunun altı çizildi. Bu doğal yöntem, doğrudan modern tasarıma atıfta bulunur.
Arkaik Sümerce, MÖ 3000’den 3100’e kadar Jemdet Nasr (Uruk III) döneminden başlayarak, dilsel içerikli yazıtların en erken aşamasıydı. Aslında ilk okuma yazma döneminin en eski belgesi Kish tabletiydi.
Kağıt ve Baskı Dönemi
Ana akım grafik tasarımı, dergiler, logo tasarımları, kitap tasarım kapakları ve açık hava reklamları gibi ticari ve yaratıcı amaçlar için kullanılmadan önce, ilk olarak eski güzel kağıt ve baskıyla tanıştırılması gerekiyordu.
MS 105’te Çinli bir adam tarafından kağıdın icadı, matbaa kavramına yol açtı. Yaklaşık bin yıl sonra, MS 1045’te ilk hareketli türü icat edildi. 1276’da İtalya’nın Fabriano kentine bir kağıt fabrikası kuruldu ve bu fabrika resmi olarak Avrupa’daki ilk kağıt fabrikası olmasıyla biliniyordu.
Bununla birlikte, 1450’de yalnızca kitap ve diğer edebiyat türlerini basmak için sistem yürütülüyordu. Bunu 1460 yılında, basılı bir kitap tasarımındaki ilk illüstrasyonlar izledi (ve bir görselin nasıl bin kelimeye bedel olduğunu hepimiz iyi biliriz!).
Bazı Çin matbaa icatları arasında papirüs olmayan kağıt yapımı, tahta baskı ve hareketli matbaa makinesi yer alıyordu. Aslında MS 200’den beri, ipek giysilere ve daha sonra kağıda desenleri basmak ve damgalamak için ahşap kabartmalar kullanıyorlardı.
Bi Sheng , porselenden dünyanın ilk hareketli matbaa makinesini ancak 1040 yılında 11. yüzyılda icat etti.
Tang Hanedanlığı döneminde (618 – 907), ahşap bloklar başlangıçta tekstil üzerine baskı yapmak için kullanılıyordu. Ancak, daha sonra Budist metinlerini çoğaltmak için kullanmaya başladılar. 868’de basılan Budist kutsal kitabı, bilinen en eski basılı kitap yapısı olarak kabul ediliyor.
11. yüzyılda (960 – 1279), daha uzun parşömenler ve kitaplar üretildi, bu da onların daha geniş kitlelere ulaşmasını sağladı.
Ortaçağın Yeni Akımı: Kaligrafi
İnsan gelişimi ilerledikçe, estetik ilginin artması ve zihnin giderek daha fazla bilgi edinmesi nedeniyle tipografi daha önemli hale geldi. Bu dönem, Orta Çağ’a kadar uzanır. Bu çağda metinler hala elle üretilip çoğaltılıyordu ve küçük kitap bölümleri üretmedeki sanat, bu öğeleri ve yaratıcılarını kalabalıkta öne çıkardı.
Örneğin İslam kültürlerinde özellikle Mezopotamya’da Abbasilerden Osmanlılara kadar figüratif sanat hat sanatı ile sergileniyor, dinsel metinler bu yolla camilerde sergilenebiliyordu. Bu nedenle, tipografi o zamanlar kabul edilebilir birkaç sanatsal veya kutsal ifade yolları arasındaydı.
Arma (ya da günümüz söylemiyle; Tabela) Kültürüne Giriş
Hanedanlık armaları (ve Art Nouveau), armaların tasarlandığı, tanımlandığı ve düzenlendiği bir sistemdir. Aslında, ilk gerçek logo tasarımları hanedanları veya bölgelerini temsil etmek için kullanılan bir sembol haline gelen armalardı. Örneğin Osmanlı padişahlarının her birinin kendine özel olarak tasarlanan tuğraları bulunuyordu.
Haçlı Seferleri sırasında, farklı ülkelerden askerler, kendilerini ayırt etmek için armalarında, zırhlarında ve savaş bayraklarında kendi armalarını kullandılar. Armaları bugünün dünyasında belirli değerleri temsil ettiğinden, markalar için bir logonun modern kullanımıyla doğru bir şekilde eşleştirebiliriz.
Vitrin Tabelaları
14. ve 15. yüzyıllara dönüp baktığımızda, o zamanlar oldukça zor görünüyor. Bu dönemde, resmi afişlerin tarihi insanlar tarafından yaygın olarak bira kültürü ile bağlantılı olarak ortaya çıktı. Bu nedenle, İngiltere Kralı II. Richard, halkın daha kolay bulabilmesi için birahanelerin önlerinde işaretler olması gerektiğine dair bir yasa çıkardı.
Barların görsel kimlikleri ve içki adabı tasarlanmayı bekleyen grafik ürünler olduğundan, bu durum grafik tasarımcılar için pek çok iş fırsatı yarattı ve dolayısıyla ilk ticari tabelalar böyle ortaya çıktı.
Grafik Tasarımın Doğuşu
İnsanlar çok uzun çağlar boyunca yaşamlarını öncelikle tarıma odakladı. İnsanlar kendi ailelerinin geçimi için küçük toprak parçalarını işlediler, kendi kullanımları veya yerel ticareti için kendin yap araçları, mobilyalar ve giysiler üretiyorlardı. Sanayi Devrimi 1760 civarında Büyük Britanya’da başladığında, orman yangını gibi dünyanın diğer bölgelerine yayıldı. Peki bu grafik tasarım alanı için ne anlama geliyordu?
Seri üretim, kitle iletişim ihtiyacını beraberinde getirdi. Böylece görsel tasarım bilgisinin doğası bu çağda önemli ölçüde değişti. Grafik iletişim daha önemli hale geldi, fotoğraf icat edildi ve matbaaların gelişmesi, reklam kültürünün ortaya çıkışı ve afiş tarihinin genel ilerlemesi de hepsi üst üste yaşanan süreçlerdi.
1900’lere Kadar Grafik Tasarımın Evrimi
Johannes Gutenberg’in matbaası, insanların metin, sanat ve minimalist tasarımdan büyük ölçekli tasarımlara kadar yepyeni bir tasarım evreni oluşturmasını sağladı.
Gutenberg Matbaasının İcadı
Gutenberg’in icadı sayesinde değişen şey, insanların basılı kitaplara ve matbaaya karşı tutumuydu (Kelmscott Press, William Caxton ve Yale University Press’in etkisi dahil).
Gutenberg’den etkilenen diğer bazı önemli yayın şirketleri şunlardı:
- Kaliforniya Üniversitesi Yayınları
- Harvard İşletme Okulu Yayınları
- Icfai Üniversitesi Yayınları
- Lutterworth Yayınları
- Peachpit Yayınları
- Massachusetts Teknoloji Enstitüsü Yayınları
Ayrıca, erişilebilirlikle birlikte, daha kolay kitle iletişimi ve uygun fiyatlı bilgi ile başlayan her türlü kazanç sağlayan yeni bir dünya yarattı. 1439 yılı aynı zamanda medeniyeti değiştirmiş ve batı kültürünü şekillendirmiştir.
İlk Logolar
Logoların köklerinin afişlerin tarihinde yattığından daha önce bahsetmiştik, ancak baskı tekniği ve yayıncılık gelmeden önce bu tamamen farklı bir hikayeydi. İlk logolar şirketlerin belgelerindeki işaretlerle sınırlıydı.
Johannes Gutenberg, matbaayı 1440’ta icat etti, bu da basılı materyallerin üretiminin çok daha yaygın hale gelmesine neden oldu ve materyal yazarları ve matbaacıları çalışmalarının mülkiyetini talep etmeye çalışırken modern logo tasarımı için zemin hazırladı. 15. yüzyılın sonlarında, çeşitli matbaacılar işlerini tanımlamak için logolar kullanıyorlardı.
Baskı ile birlikte daha fazla basılı eser gelir. 1600’lerin ortalarında, düzenli tirajlı ilk basılı gazeteyi gördük. Bunlar hızla popülerlik kazandı ve gazeteleri neler fonluyordu biliyor musunuz? Reklamlar.
İlk Basılı Reklamlar
Grafik tasarımın tarihinde ilerlerken İlk basılı reklamlar amatörce bir tarza sahipti. Toplu olarak basılan gazetelerde aniden düz bir yüzeyde görünürlerdi. Ayrıca o dönemde onlara ‘coranto’ deniyordu.
Reklam istilası 1600’lerin başlarında Avrupa’da gerçekleşti, ancak yazılı reklamlar başlangıçta Mısır’da eski zamanlara kadar uzanıyor. Peki, tüm bu yaygara ne içindi? Mesele şu ki insanlar ilk kez seri üretilen reklamlarda görselleri gerçekten görebildiler.
Taş Baskı
Grafik tasarımın tarihinde başka bir sayfa! Teknolojik ilerleme ne kadar ileri gittiyse, grafik tasarım ve minimalist tasarım dünyası o kadar gelişebildi ve kanatlarını daha geniş açabildi. Taş baskı (litografi) sayesinde renkler ve tasarım daha canlı bir hale geldi.
Ayrıca, litografi, basit yaşam ve moda nesnelerine eklenen daha yüksek derecede gerçekçilik ve çekicilik sağladı. O zamana kadar grafik tasarım, yalnızca şekil ve işaretlere dayanıyordu. Bu nedenle bu teknikte, tasarımdaki mesajlar öncelikle net ve bilgilendiriciydi.
1760’dan 1840’a kadar taş baskı tekniği ile yapılmış reklamlar. (Niagara Lithograph Co.)
Daha sonra grafik tasarım, kreasyonlara duygusal tutum ve tercihlere göre oluşmaya başladı.
1900’lerden Sonra Grafik Tasarımın Evrimi
Grafik tasarımın tarihinde önemli bir ayrıntı; 1993’te Paul Rand (Ford, Westinghouse, Yale, ABC, UPS ve IBM’in logolarının yaratıcı tasarım ekibinin başı) grafik tasarımın özünü şu sözlerle ifade etti: “Tasarlamak, basitçe bir araya getirmek, düzenlemek ve hatta düzenlemekten çok daha fazlasıdır: değer ve anlam katmak, aydınlatmak, basitleştirmek, netleştirmek, değiştirmek, onurlandırmak, dramatize etmek, ikna etmek ve belki de eğlendirmek için bile olabilir. Tasarlamak, düzyazıyı şiire dönüştürmektir”
Özellikle günümüz grafik tasarım biçimi 1800’lerin sonlarından beri yapım aşamasındadır. 1903’te ilk minimalist tasarım ajansı The Wiener Werkstätte kuruldu. Grafik tasarımın faydası o zamandan beri belirgin hale geldi ve geniş çapta kabul gördü, bu da tamamen yeni bir endüstrinin başlamasını sağlayan bir harekete dönüştü.
Wiener Werkstätte, mimarları, ressamları ve erken dönem grafik tasarımcılarını içeren görsel sanatçıların ilk organizasyonuydu. Kübizme ve diğer stilistik yenilikleri cesaretle tasarladılar ve sembolik başarıları Bauhaus ve Art Deco stillerinin gelişimi için zemin hazırladı.
Staatliches Bauhaus, 1919 yılında 20. yüzyılda Almanya’nın Weimar kentinde kuruldu. Bununla bağlantılı bir başka zor Almanca kelime olan ‘Gesamtkunstwerk’, mevcut sanat formlarını tek bir mükemmel eserde birleştirmeyi kapsayan bir sanatsal kompozisyon idealiydi.
Gerçekte hayata geçirilen hedef – Bauhaus – modernist tarzın popülerleşmesinin arkasındaki temel itici güçlerden biri oldu.
Artık grafik tasarım üzerine teoriler, kurallar ve görüşlerin yer aldığı bir dizi yayın görünür olmaya başladı. 1922’de William Addison Dwiggins, kitabında grafik tasarımın ne olduğunu açıkladı. Ayrıca, Paul Rand’ın “Tasarım Üzerine Düşünceler” kitabı 1947’de yayınlandı. Kitabında da ‘işlevsel-estetik mükemmellik’, bir logonun iyi görünmesi ve noktalarını etkili bir şekilde iletmesi arasındaki ideal dengeye odaklandı.
Çağımızda Grafik Tasarımın İşlevi ve Biçimi
1950’lerden itibaren, büyük ölçüde Paul Rand tarafından yönetilen Sanayi Devrimi, dijital olanın sanatsal kompozisyonuna kıyasla neredeyse önemsiz hale geldi. İnsanlar kitlesel baskı yerine, bilgisayar, internet ve sosyal ağların bugün Dünya grafik tasarımının nasıl olduğu konusunda devasa dönüm noktaları olmasıyla sürekli teknolojik gelişmelerin tadını çıkarıyor.
Çevrimiçi platformlar, grafik tasarımcılar için birçok meslek ve fırsat yarattı. Bu arada, dijital yazılım her zamankinden daha parlak, daha ucuz ve daha erişilebilir hale geldi. 1990’da Adobe Photoshop’un ilk sürümü piyasaya sürüldü ve grafik tasarımcıların grafik kompozisyonla nasıl daha iyi çalışabileceği konusunda bir devrim yarattı.
Fotoğraf manipülasyonu, grafik tasarımın yepyeni bir alt kategorisi olarak ortaya çıktı. Bundan önce, yalnızca sanatsal kolajlar fotoğraf, illüstrasyon ve CGI öğelerini harmanlama olanağı sağlıyordu. Şimdi, pratik olarak her şey yapılabilir.
Peki, o zaman gelecek için tahminler nelerdir?
Grafik Tasarımın Geleceği
Parlak bir kristal küreye sahip olan falcılarda dahil olmak üzere, hiç kimse grafik tasarımın geleceğinin ne olacağını kesin olarak bilemez.
Ancak bazı isabetli tahminler yapmaktan zarar gelmez. Company Folders, Inc’in Kurucusu ve CEO’su Vladimir Gendelman’dan alıntı yapacak olursak: “Grafik tasarımın ve mimari tasarımın geleceği, artırılmış gerçeklik ve nihayetinde 3D baskı ve 3D geometrik kompozisyon ile kaynaştırılarak yeni zirvelere yükseltilecek.”
Arttırılmış Gerçeklik
Artırılmış gerçeklik, insanların çeşitli amaçlar için gerçek hayattan bir grafik kompozisyon deneyimine sahip olmalarını sağlar. Grafik tasarımcılar, insanların katılması için sanal dünyalar yaratacak ve artırılmış gerçeklik, tasarımcıların masalarından gerçek zamanlı olarak grafik tasarlamalarına yardımcı olacak bir geleceğin tezahürü olarak canlanıyor!
Material Design
Material Design, Google tarafından geliştirilen bir tasarım dilidir. Gerçek dünya öğelerini taklit etmek için doğal hareketler ve zengin ipuçlarıyla ekrandaki dokunma deneyimlerini destekler. Grafik tasarımcılar, sürükleyici bir grafik kullanıcı arayüzünde 3B efektler, 3B geometrik kompozisyon, animasyon özellikleri ve aydınlatma özellikleri aracılığıyla kullanıcı deneyimini optimize edebilirler.
Kağıdın Ölümü
Yaklaşık on yıl içinde, kağıdın modası geçeceği için grafik tasarım muhtemelen daha sürükleyici hale gelecek. Diğer bir deyişle, tüm tasarımlar dijital olacak ve bir web sitesi havasına sahip olacak. Bu nedenle tasarımlar, kullanıcıların tasarımlara daha derinden göz atmalarına izin vermek için katmanlara ihtiyaç duyacak ve bu da insanların satış konuşması yapmadan ürünleri satmalarını sağlayacak bir ortam yaratacak.
Responsive Thinking (Duyarlı Düşünme)
Bugün, duyarlı web tasarımı, herhangi bir tasarımcının iş mükemmelliği arayışında en önemli öncelikler arasındadır. Kuşkusuz gelecek, yalnızca ekran boyutlarına ve şekillerine uyma amacını yerine getirmekle kalmayıp aynı zamanda izleyicinin ruh hali ve duygularına da hitap eden tasarımlar yaratarak ‘duyarlı’ oyunu bir sonraki seviyeye taşımayı vaat ediyor.
Sonuç
Grafik tasarımın tarihi, grafik kompozisyonun ve görsel iletişimin ilerlemesindeki yolculuk heyecan verici! Çünkü bu alanın sonu olmadığını gösteren bir gelişim süreci hali hazırda inanılmaz bir hızda ilerliyor. Sürekli olarak kendini geliştirdi, yollarını değiştirdi ve her zaman yapılacak bir şeyler olduğunu gösterdi. Ancak görsel sembolizm kullanımıyla iletişimin temel fikri aynı kaldı. Yıllar geçse de grafik tasarımın tarihi antik çağlardan bugüne insanların sembol, şekil, yazı, vb. birçok elementle anlatma hikayesi ne şimdi ne de yarın son bulacak. Grafik tasarımın tarihi insanlık tarihinin bir yansıması olarak görülebilir. Kendini ifade edebilmenin en iyi yöntemlerinden birisi olan grafik tasarım, teknolojiyle birlikte form değiştirse de fikir, bundan 35 bin yıl önceki ile halen aynı noktada ilerliyor.
Grafik tasarımın tarihi için hazırladığımız bu yazı, umarız ki sizi harika bir yolculuğa çıkarmıştır. Grafik tasarım alanında yaptığımız çalışmalara web sitemizden göz atabilir, farklı istek ve ihtiyaçlarınız için bizimle iletişime geçebilirsiniz. Grafik tasarımın tarihi gibi rehber niteliğinde yazıları zaman buldukça blog sayfamıza eklemeye çalışıyoruz. Habersiz kalmamak için blog sitemizi takibe almayı unutmayın!
Görüşmek üzere!
